Adet sırasında bayanların yaklaşık olarak yarısında herhangi bir patolojik etkene bağlı olmadan görülebilen ağrılı şikâyetler “primer dismenore” (sancılı âdet) olarak adlandırılır. Bu süreçte kişinin normal günlük hayatını sürdürmesi, günlük işlerini yürütmesi zorlaştığından, öğrenci ise okul ya da çalışanlar için ise işyerindeki çalışmaları olumsuz etkilenir. Bu duruma yol açan başlıca etkenler arasında rahimde fazla miktarda prostaglandin oluşumu gösterilmektedir. Dolayısıyla siklooksigenaz-2 (COX-2) enzimini baskılayıcı etkiye sahip yangı giderici (antienflamatuvar) ilaçların kullanılması suretiyle prostaglandinlerin oluşumu engellenerek ağrının giderilmesine çalışılmaktadır. Ancak bu uygulamaların başarısı sınırlı kalmakta (dört kişiden birinde etkili), ayrıca bu tip yangı giderici ilaçların söz konusu olabilecek yan etkileri, özellikle mide mukozasında yaptıkları hasara bağlı olarak gelişebilen ülser vb. mide-bağırsak sorunları nedeniyle farklı çözüm arayışları sürdürülmektedir.
Zencefil kökü üzerinde yürütülen bilimsel çalışmalar kuvvetli yangı giderici etkisi bulunduğunu ve bu etkisini yangıya yol açan prostaglandinleri ve lökotrienleri baskılayarak gösterdiğini ortaya koymuştur. Zencefilin yangı giderici etkisi özellikle bilim dünyasında son yıllarda giderek artan ilgi odağı oluşturmaktadır. Uluslararası yayın indekslerinde zencefilin yangı-giderici etkisi ile ilgili son bir yıl içerisinde yayımlanan çalışması sayısı 40’ın üzerindedir. Nitekim zencefil kökü özütünün romatizma ve kemik erimesi ağrılarının giderilmesinde başarı ile uygulandığı klinik çalışmalar bulunmaktadır. Acaba zencefilin bu özelliği primer dismenore şikâyetlerinin hafifletilmesinde yararlı olabilir mi?
Yeni yayımlanan bilimsel ölçütte (çift körlü, plasebo kontrollü, paralel çalışma) bir klinik çalışmada zencefilin bu konudaki etkinliği incelenmiş. Çalışma 18 yaş üzeri genç, bekâr 105 Üniversite öğrencisi üzerinde yürütülmüş. Çalışmaya dâhil edilen orta ile şiddetli primer dismenore şikayeti olan öğrencilerde ortak özellikler şu şekilde belirlenmiş: adet döngüsü 21 ile 35 gün sürüyor, 2 ile 6 gün akıntı ve günde ortalama 20 ile 60 mililitre kan kaybı. Kurutulmuş zencefil kökleri toz edildikten sonra her kapsüle 500 miligram olarak doldurulmuş. Uygulama iki ayrı protokole göre yapılmış. Birincisinde adet döneminin başlamasında 2 gün öncesinden başlayarak âdetin üçüncü gününe kadar günde 3 defa zencefil ya da boş kapsüller verilmiş. Diğer protokolde ise, sadece âdetin ilk üç gününde aynı uygulama yapılmış.
Sonuçlar değerlendirildiğinde günde 1500 miligram (3 defa 500 miligram) zencefil uygulanması ile her iki uygulama protokolünde de primer dismenore şikâyetlerinde etkili ve güvenilir bir çözüm sağlanabileceği ileri sürülüyor.
Rahnama P., Montazeri A., et al., 2012. Effect of Zingiber officinale rhizomes (ginger) on pain relief in primary dysmenorrhea: a placebo randomized trial. BMC Complementary and Alternative Medicine 12:92.
