Fındık, ceviz, tatlı badem gibi kuruyemişlerin serum kolesterol seviyesini düşürdüğü ve dolayısıyla kalp krizi riskini azalttığı artık hemen herkes tarafından bilinen bir gerçek. Bu bulguyu destekleyen bilimsel ölçekte klinik çalışmalar da yapılıyor. Bu nedenle Amerikan İlaç Dairesi (FDA) koroner kalp hastalığı riskinin önlenmesi için günde en az 42 gram badem, fındık ya da ceviz gibi yemişlerin tüketilmesini önermektedir. Badem ve diğer bazı kuruyemişlerin taşıdığı tekli doymamış yağ asitleri nedeniyle “iyi yağ” kaynağı olarak kabul edildiği ve bunların tüketilmesinin düşük-yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-C) derişimini yüzde 5-10 civarında düşürdüğü gözlenmektedir. Ancak geriye dönük olarak yapılan anket çalışmaları LDL-C kolesterolde sağlanan bu düşüşün koroner kalp hastalığı riskini çok daha fazla -yüzde 30 kadar- azalttığını ortaya koymaktadır. Peki aradaki bu fark nereden ileri gelmektedir?
Koroner kalp hastalığı riskinin sadece kolesterol ve trigliserit değerlerine bağlı olmadığı, insülin derişiminin yükselmesi, insülin direncinin artması ve karbonhidrat toleransının bozulması gibi etkenlerin de rol oynadığı bilinmektedir. Dolayısıyla bu tip kuruyemişlerin karbonhidrat metabolizmasına yönelik olarak bu etkenler üzerindeki düzenleyici rolü bulunması halinde yukarıda bahsettiğimiz etki artışının izahı mümkün olabilir.
Bu varsayımı desteklemek üzere yürütülen bir bilimsel klinik çalışmanın sonuçları geçenlerde yayınlandı. Çalışma 48 ile 86 yaşları arasında 43 sağlıklı hiperlipidemi (yüksek kolesterol ve/veya trigliseritli) hastası erkek ve menopoz döneminde kadın üzerinde bilimsel koşullara uygun olarak gerçekleştirildi. Gönüllülere çalışma süresince düşük yağlı bir diyet uygulanmış ve program dışında kuruyemiş tüketmemeleri konusunda uyarılmışlar. Üç kademeli bir diyet uygulanmış. (1) düşük yağlı, tam buğday kepeği ekmeği (150 gram), (2) her gün 70-75 gram civarında tatlı badem, (3) 35-40 gram tatlı badem yanında yarım kepek ekmeği (75 gram). Her bir kademe dört hafta sürdürülmüş ve kademe geçişleri arasında 2 hafta geçiş dönemi uygulanmış. Deneyler süresince 15 günde bir kan örnekleri alınarak karbonhidrat metabolizmasına ait değerler (insülin direnci, serum glukoz ve insülin derişimleri, vd.) ve 4 haftada bir alınan idrar örnekleri (kreatinin ve C-peptit derişimleri) takip edilmiş. Deney sonucunda tatlı bademin diyabetli olmayan ancak kan kolesterol ve trigliserit değerleri yüksek olan kişilerde insülin salgılanmasını azalttığı, dolayısıyla yukarıdaki varsayımın doğruluğu ortaya konmuş oluyor.
Bademin dışındaki esmer renkli kılıf iyi bir antioksidan kaynağı
Tatlı badem, ceviz, fındık gibi yediğimiz yemişler bildiğiniz gibi bitkinin tohumları ve tohumları çevreleyen esmer renkli kılıfın polifenolik bileşikler bakımından zengin olduğunu ve dolayısıyla antioksidan etkiye sahip olduğunu bilmem biliyor musunuz? Bu nedenle, kalp krizi riskinin azaltılmasında antioksidan etkiye sahip bu bileşenlerin de önemli katkısı söz konusu. Bademin kılıf kısmının antioksidan kapasitesinin, antioksidan etkisi bilinen E vitamininden çok daha kuvvetli olduğu deneysel olarak da gösterilmiş. Yeni yayınlanan bir bilimsel çalışmada bu kılıfın antioksidan etkisinin tohumun kavrulması ile kayba uğrayıp uğramadığı incelenmiş. Çalışma sonucunda tatlı bademin kavrulması ile antioksidan etkinin daha da kuvvetlendiği belirlenmiş.
