Prostat büyümesi (İyi huylu prostat hiperplazisi; BPH) kırk yaş üzerindeki erkeklerde idrar kanalını çevreleyen prostat dokusunun büyümesi ile görülen ve idrar kanalının kasılması ve neticesinde alt üriner sistem şikayetlerinde (idrar sıklığı, gece sık idrar, zayıf idrar hızı, idrar kesesinin tam olarak boşalamaması vd.) artış ile karakterize olan bir durumdur. Genel olarak 60 yaşında erkeklerin üçte birinde, 80 yaşına gelmiş olanların ise yarısında görülebilmektedir. Bu belirtilerin haricinde Prostat büyümesi kişinin cinsel işlevlerini de olumsuz etkilemektedir. Saha çalışmaları ileri yaşlarda erkeklerde görülen erektil işlev bozukluğu ve boşalma sorunlarında Prostat büyümesine bağlı alt üriner sistem şikayetlerinin, yine bu tip sorunlarda etkisi olduğu bilinen şeker hastalığı, yüksek kan basıncı, kalp hastalıkları veya yüksek lipit seviyesi gibi etkenlerden bile daha fazla etkisi olduğunu ortaya koyuyor. Prostat büyümesi teşhisi konulan bir erkekte iki yıl içerisinde erektil işlev yetersizliği gelişmesi olasılığınin, herhangi bir prostat sorunu olmayan erkeklere göre yaklaşık dört misli (3,7 misli) daha fazla olduğu bildiriliyor. Cinsel sorunların derecesi de alt üriner sistem şikayetlerinin sıklığı ve şiddeti ile doğru orantılı olarak artıyor.
Prostat büyümesi tedavisinde alt üriner sistem şikayetlerinin hafifletilmesine yönelik olarak ilaç tedavileri uygulanıyor; alfa-blokörler ve 5-alfa-redüktaz baskılayıcıları. Ancak bu ilaçların da cinsel işlevler (cinsel isteksizlik, erektil işlev bozukluğu ve boşalma sorunları) üzerinde kuvvetli olumsuz etkileri bulunuyor.
Ülkemizde yetişmediği için Türkçe yakıştırma bir adla Cüce palmiye olarak adlandırılan saw palmetto (Latince bilimsel adı: Serenoa repens) meyveleri prostat büyümesi şikayetlerinin hafifletilmesinde uzun yıllardır kullanılmaktadır. Bitkinin anavatanı Amerika’da Florida bölgesi. O zamanlarda bölgeye yerleşen beyaz göçmenler tarafından sperm artırıcı, cinsel uyarıcı olarak ve erektil işlev bozukluklarında kullanılmış. Meyvelerin etkinliği üzerinde şimdiye kadar yürütülmüş otuzun üzerinde bilimsel ölçekte klinik çalışma bulunuyor. Bu çalışmalarda saw palmetto’nun meyve lipofilik (yağda çözünen) özütünün 320 miligram dozda uzun süreli uygulanması ile prostat büyümesi şikayetleri üzerinde kullanılan sentetik ilaçlar kadar etkili olduğu bildiriliyor. Saw palmetto^nun avantajı ise yan etkisinin çok az olması ve cinsel işlev bozukluklarına yol açmaması. Yapılan deneysel çalışmalar etki şeklini de ortaya koymuştur (5-alfa-redüktaz baskılayıcı).
Yeni yayımlanan bir çalışmada saw palmetto’nun hafif ve orta derecede prostat büyümesi şikayeti olan kişilerde cinsel işlev bozukluklarında etkinliği değerlendirilmiş. İsviçre’de çok merkezli bir klinik çalışmada yaşları 18 ile 80 arasında değişen ve en az iki aydır hafif veya orta derecede prostat büyümesi teşhisi konulmuş ve cinsel yetersizlik şikayetleri olan seksenbir gönüllü belirli biyokimyasal ve klinik bulgulara göre gruplandırılmış. Gönüllülere 8 hafta boyunca günde 320 miligram standart saw palmetto özütü taşıyan kapsüller verilmiş. Uygulama süresinde yapılan değerlendirmelerde gönüllülerde alt üriner sistem şikayetlerinde çok yüksek oranda bir düzelme (prostat semptom skoru 14,4’den 6,9’a düşmüş) gözlenmiş. Çalışmanın esas amacı ise saw palmettonun cinsel işlev bozukluğundaki etkisi. Bu konuda uygulanan ölçüm ve değerlendirme yöntemleri de saw palmettonun prostat şikayeti olan hastalarda görülen cinsel işlev yetersizlikleri konusunda son derece etkili olduğunu ortaya koymuş. Diğer önemli bir husus ise saw palmettonun uygulanması ile hastalarda herhangi bir belirgin yan etki şikayetine yol açmaması. Sonuçların bilimsel istatistik yöntemler ile değerlendirilmesi ve bu konuda yapılan ilk bilimsel nitelikte klinik çalışma olması bakımından bu çalışma dikkat çekici.