Kuşburnu meyvesi Anadolu’da yüzlerce yıldır “her derde deva” olarak gerek sağlığı korumak ve gerekse tedavi amacıyla kullanılan bir bitki. Kaynatılıp marmelatı, pestili yapılır, meyve suyu ya da çayı içilir. Aynı geçtiğimiz yıllarda gündemde olan “nar” gibi, özellikle 1990’lı yıllarda dönemin Başbakanı Sayın Çiller’in kilosunu korumak için çay olarak kullanması nedeniyle epey bir süre basının gündeminde kalmıştı.
Kuşburnu meyvesi C vitamini bakımından en zengin kaynaklardan biri olarak kabul edilmektedir. Tam kurutulmuş meyvelerin yarı-kurutulmuş meyvelere oranla daha yüksek C vitamini içeriği bulunmaktadır. Havanın oksidasyonun vb. olumsuz etkilerini önlemek için meyveler kullanılmadan hemen önce parçalanmalı. Ne kadar ince parçalanırsa çay içerisine o kadar yüksek miktarda C vitamini geçebiliyor. Parçalanmış meyveler çay şeklinde demlendiğinde (infüzyon) C vitamini miktarı düşük bulunmuş. Bu nedenle 10 dakika kadar kaynatılması (dekoksiyon) durumunda daha yüksek miktarda C vitamini taşıdığı gözlenmiş. Diğer taraftan, bu şekilde hazırlanan çayın C vitamini içeriğinde bekletme ile belirgin bir düşme gözleniyor. Dolayısıyla hazırlanan çayın bir gün içerisinde tüketilmesi gerekir. Diğer taraftan, meyvelerin -ısı uygulanmadan- oda ısısında su içerisinde 48 saat bekletilmesi (maserasyon) ile C vitamini içeriğinin belirgin bir şekilde arttığı gözlenmiş. C vitamini genel olarak ısıya dayanıksız bir madde olduğundan uzun süre kaynatılarak hazırlanan marmelat, pestil gibi ürünlerde C vitamini miktarı son derece düşük. Yapılan bir çalışmada demleme suyunun 6 saat süre ile 60 derecede tutulması ile en yüksek C vitamini seviyesine erişilebildiği görülmüş. Tabi bu kadar uzun süre ısıyı sabit olarak 60 derecede tutabilmek zor.
Kuşburnu meyvelerinin zengin olduğu bir başka önemli vitamin ise folat tuzları; ancak kaynatılarak hazırlanan kuşburnu ürünlerinde ısı ve bekletilen süreye bağlı olarak miktarı -C vitamini gibi- son derece düşük bulunmuş. Kuşburnu meyvelerinin sağlığımız için gerekli mineraller bakımından da zengin bir kaynak olduğu görülüyor.
Kuşburnu meyvelerinin halk arasında önerilen yararları
Kuşburnu meyvelerinin gerek halk ilacı olarak yüzlerce yıldır süregelen ve gerekse günümüzdeki bitkilerle tedavi kavramı içerisinde önemli bir yeri bulunmaktadır. İnternette ve basılı yayınlarda (dergi ve gazeteler) yer alan kullanılış önerileri incelendiğinde çok sayıda etkisinden bahsedildiği görülüyor. Soğuk algınlığının önlenmesi ve tedavisi, grip ve diğer enfeksiyonlu hastalıklar, ateşli hastalıklar, kronik yorgunluk, mide spazmları, mide ülserleri, gastrit, diyare, kabızlık, hemoroit, safra taşları, safra kesesi sorunları, idrar artırıcı, böbrek taşları, böbrek ve idrar yolu rahatsızlıkları, gut, artrit, siyatik, diyabet, dolaşım yetersizlikleri, yüksek tansiyon ve daha bir çoğu.
Şüphesiz bu kullanım önerileri kullananlara ait bazı kayıtlara veya anektodlara dayanarak yapılmaktadır. Peki bu etkilerin ne kadarı bilimsel olarak geçerli? Hangileri bilimsel yöntemler ile doğrulanmış? Bu konuda daha güvenilir bir yorumda bulunabilmek için şimdiye kadar yapılan bilimsel çalışmaların sonuçlarını incelemek yerinde olacaktır. Bu konudaki bilgileri önümüzdeki hafta değerlendireceğiz.