Bir Güney Amerika bitkisi olan Stevia (Latince bilimsel adı Stevia rebaudiana) yaprakları içeriğinde bulunan steviozit ve rebaudiozit A glikozitleri nedeniyle dünya genelinde tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Bu maddeler bildiğimiz şekerden 250 defa daha tatlı özellikte olmasına karşılık herhangi bir kalorisi bulunmamakta, dişlerde çürümelere yol açmamaktadır. Stevizoit kalorisiz tatlandırıcı olarak Japonya’da yaklaşık 25 yıldır kullanılmasına rağmen önceleri dünya genelinde akademik çevrelerde bir çekince ile karşılanmış, güvenilirliği sorgulanmıştı. Ancak yürütülen güvenilirlik çalışmalarında günlük beslenmede şeker yerine kullanılmasının herhangi bir risk oluşturmayacağı, yani güvenilir olduğu tespit edilince, 2008 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) besin ve içeceklerde stevia ve steviozit kullanılmasa onay vermesi ile dünya genelinde kullanımı yaygınlaştırmıştır.
Ülkemizde de stevia’ya “şekerotu” adı yakıştırılıyor. Güney Amerika bitkisi olmasına karşılık artık başta Hindistan olmak üzere iklimi uygun bir çok bölgede bitkinin kültürü yapılıyor. Ancak daha iyi sonuç alınması için tatlı lezzete sahip bileşenleri olan steviozit ve rebaudizit A’nın saflaştırılmış halde kullanılması tercih ediliyor. Steviozitin ısıya dayanıklı olması önemli bir avantaj. Bu suretle diyet yapmak isteyenler ve şeker hastaları için hazırlanan yemeklerde rahatlıkla kullanılabiliyor.
Tip-2 şeker ve metabolik sendrom hastalarında kan şekerinin düzenlenmesinde yararlı
Yürütülen çalışmalarda Stevia’nın diyabet hastalarında yararlı etkileri bulunduğu bildirilmektedir. Yapılan çalışmalarda insülin salgılanması artırmasının yanı sıra glukoneojenezi yavaşlatarak salgılanan insülinin etkin kullanılmasını sağladığı, bu şekilde kan şekeri seviyesini düzenlediği tespit edilmiştir. İnsan klinik çalışmalarında sağlıklı kişilerde açlık kan şekerini belirgin bir şekilde düşürdüğü, tip-2 diyabet hastalarında ise yemek sonrası yükselen kan şekeri seviyesini %18 azalttığı bildirilmektedir.
Yüksek tansiyonu düşürüyor
Bilimsel klinik çalışmalarda 2 yıl süre ile günde yarım gram civarında stevia uygulanması ile yüksek tansiyon hastalarında kan basıncının uzun süreli olarak düşürülebildiği bildiriliyor. Deneysel çalışmalarda etkisini kan damarları içerisine kalsiyum girişini azaltarak damarların gevşemesini sağlayarak gösterdiği tespit edilmiş.
Sonuç olarak, tatladırıcı olarak yemeklerimizde kullanılabilecek bir bitkisel maddenin aynı zamanda kan şekerini ve yüksek tansiyonu kontrol altında tutması önemli bir özellik. Tabi bu durumda dikkat edilmesi gereken husus; tip-2 diyabet hastalarının şeker ilaçları ve insülin ile birlikte stevia veya steviozit kullandığında kan şekerinin aşırı düşerek hipoglisemiye yol açmamasına dikkat etmesi gerekiyor. Aynı şekilde yüksek tansiyon ilacı kullananların da kan basıncını kontrol etmelerini öneririm.
