Ükemizde de giderek artan sayıda ürün “vitamin katkılı” etiketi ile piyasaya sürülüyor. Bu uygulama Amerika ve Avrupa’daki bazı ülkelerde uzun süredir var. Besinlerimizde bulunan vitaminlerin miktarının pişirme, saklama koşulları ve süresi ile önemli kayba uğradığı düşünüldüğünde gayet akılcı bir yaklaşım olarak görülüyor. Ancak gerekli günlük vitamin miktarının ayarlanmasında önemli sorunlarla karşılaşıldığından daha önce de bahsetmiştim.
Yeni yayınlanan bir bilgide, Amerikan İlaç Dairesi (FDA)’nin de bu konuda önlem almaya başladığı ve bu tip ürünlerin lisansını iptal etmeye başladığı yer alıyor. İlk olarak “folik asit” ihtiva eden bir ürünün satışı engellenmiş. Bilindiği gibi folik asitin en önemli kullanım alanlarından biri bebeklerde doğuşdan bazı sakatlıkların engellenmesi amacıyla hamilelerdeki kullanımıdır (400 mikrogram günlük miktar). Ayrıca, geçen hafta da belirttiğim gibi, vücutta homosisteinin parçalanmasını hızlandırarak kandaki seviyesini düşürmesi ve bu suretle kalp krizlerinin önlenmesi ve demansın geciktirilmesinin mümkün olabileceği yönünde bulgular nedeniyle giderek yaygınlaşan bir uygulama buluyor. Ancak FDA’in folik asit katkılı besinlerin satışını engelleme nedeni, günlük önerilen miktarın altında folik asit taşıyan bu tip ürünleri (yasaklanan üründe üçte biri oranında) kullanan tüketicilerin yeterli folik asit miktarını aldıklarını zannederek hekimin reçeteye yazdığı ilaçları kullanmama riski bulunması. Ülkemizde de folik asit katkılı tahıl ve margarinlerin kalp ve damar sağlığını koruyucu olarak görsel ve yazılı basındaki reklamları herhalde dikkatinizi çekmiştir. Folik asitin ısıya dayanıksız olduğu ve pişirme işlemi ile önemli ölçüde bozunduğunu biliyoruz. Bu durumda her gün 50-100 gram margarini eritmeden olduğu gibi yutmayı veya ekmeğe sürüp yemeyi mi tercih edersiniz (gelsin kilolar!), yoksa folik asit taşıyan bir ilacı mı?
Katkılı gıdalarda söz konusu olan bir diğer sorun ise, ürünün üretimi sırasında üretim serisi içerisinde eşit dağılım sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilmediğinden katılan maddelerin bir üretim serisinden diğerine önemli farklılıklar gösterebilmesi; %1000’e varan değişiklikler gözlendiği bildiriliyor. Dolayısıyla günümüzde tedavi için en önemli etkenlerden biri olarak kabul edilen “her birim ilaç ile eşit miktar etken maddenin uygulanması” koşulunun sağlanabilmesi pek mümkün görünmüyor.
B-12 vitamini ağız yoluyla ne derecede etkili?
B-12 vitamini, kobalamin, vücudumuz için önemli vitaminlerden biridir. Eksikliği halinde pernisiyöz anemi görülmektedir. Bilhassa 65 yaş üzerindeki her beş kişiden birinde bu risk söz konusu. Hamilelerde de, bilhassa vegeteryan anne adayları ve emziren annelerde B-12 vitamini eksikliği çocuklarda kalıcı nörolojik hasara yol açabilir. Bu nedenle B-12 vitamini takviyesi alınması gerkir. Esasında tehlike sadece vejeteryan anneler için değil, yeterli hayvansal gıda tüketemeyen kişiler için de aynı risk söz konusu.
Başlıca kaynağı hayvansal gıdalar, ancak ısıya dayanıksız olduğundan pişirme işlemleri sırasında önemli ölçüde kayba uğruyor. Klasik olarak bildiğimiz, ağız yoluyla emilimi olmadığından, tedavi için kas içerisine belirli aralıklar ile B-12 vitamini enjeksiyonu yapılması gerekir. Bundan 40-45 yıl önce yayınlanan bir kaç yayında, bu vitaminin ağız yoluyla da etkili olabildiği bildirilmesine karşılık, tatmin edici bulgular sağlanamadığından fazla dikkate alınmamıştı. Ancak son yıllarda yapılan uzun süreli çalışmalar, B-12 vitamininin ağız yoluyla uygulanması ile, kas içi uygulamasına eşit kan değerlerine erişilebildiğini ortaya koymaktadır. Araştırıcıların dikkati çektikleri husus ise, ağız yoluyla uygulamalarda tüm fertlerde istenen yararın sağlanamadığı, yararın kişiden kişiye değiştiği. Mesela, bir çalışmada üç yıl süre ile ağız yoluyla B-12 vitamini uygulanan otuz hastadan ikisinde tedavi etkili olamamış. Bu bakımdan, ağız yoluyla tedavi uygulanan fertlerde belirli aralıklar ile kan analizi yapılarak hastanın tedaviye verdiği cevabın izlenmesi gerekir. Daha ağır vakalarda, önce kas içi uygulama ile tedaviye başlandıktan ve bir süre bu şekilde uygulamayı sürdürdükten sonra, tedavinin ağız yolu ile devam ettirilmesi önerilebilir.
"Günlük sağlık haberleri ve benzer konularla ilgilenenler için www.saglikiletisimplatformu.com'u ziyaret etmekte fayda var. Bu platform, çeşitli sağlık konularıyla ilgili makaleler, uzman görüşleri ve güncel bilgilere erişim sağlıyor. Ayrıca, '“Vitamin katkılı” gıdaların sakıncası var mı?' gibi özel sağlık sorularınızı da burada bulabilirsiniz. Ancak, daha detaylı bir inceleme ve kişisel sağlık durumunuzla ilgili öneriler almak isterseniz, online danışmanlık hizmetleri sunan www.onlinemuayenehane.com'u da ziyaret etmenizi tavsiye ederim."
