Astım hastaları şikayetlerinin kontrolü amacıyla reçetelenen ilaçların haricinde yardımcı olabilecek etkili ve güvenilir doğal yollar arayışı içindedir. Halk arasında bu amaçla yararlanılan bitkisel ürünler arasında en popüler olanı ise Çörekotu tohumudur. Bilimsel araştırmalar da çörekotu tohumu veya yağının iltihap ve bağışıklık sisteminde rol oynayan sinyal moleküllerini düzenleyerek bu amaçla kullanılmasının yararlı olabileceğini ortaya koymaktadır. Ancak hastalar üzerinde ürütülen klinik araştırmalar deneysel bulguların doğrulanması bakımından önemlidir. Yeni yayımlanan bir çalışmada çörekotu tohumu yağı kapsüllerin astım hastalarında şikayetler üzerindeki etkisi incelemiş.
Araştırmada astım teşhisi konulmuş, ancak araştırmaya katılmadan önceki 4 hafta boyunca şiddetli astım krizleri geçirmemiş, geniş yaş aralığında (18-65 yaşlar arası) kadın ve erkek hastalar seçilmiş. Hastalar randomize şekilde gruplandırılarak 4 hafta boyunca kontrol grubuna sızma zeytin yağı içeren kapsül (500 miligram), deney grubuna ise sıkma çörekotu yağı içeren kapsül (500 miligram) uygulanmış.
Uygulama sonunda hastalarda önce sorgulama (Astım Kontrol Testi) ile sonuçlar değerlendirilmiş; nefes darlığı sıklığı, gece uykudan yanma, ilaçlara olan gereksinimde değişim olup olmadığı gibi sorularla cevaplar 5-25 arası puanlandırılmış. Ayrıca klinik testler (akciğer fonksiyon testleri, total serum immünoglobulin E seviyesi, periferik kan eozinofil sayısı, vd.) uygulanarak daha kantitatif değerlendirme yapılması sağlanmış.
Sorgulama ile elde edilen sonuçlar çörekotu kapsülü verilen grubun astım şikayetleri üzerinde zeytinyağı kapsülü verilen gruba göre belirgin bir şekilde etkili olduğunu gösteriyor. Klinik test sonuçları değerlendirildiğinde akciğer fonksiyon testleri ve serum immünoglobülin E seviyelerinde belirgin bir farklılık sağlanamadığı, periferal kan eozinofil sayısında ise belirgin bir düşme sağlandığı tespit edilmiş. Bu durum çörekotu yağının iltihaplanmaya yol açan moleküllerin baskılanmasını sağladığı, ancak bağışıklık sistemi üzerinde yeterli bir cevap sağlayamadığını gösteriyor. Bağışıklık sistemi ve akciğer fonksiyon testlerindeki yeteriz cevap muhtemelen uygulama süresinin 4 hafta gibi kısa bir süre olması. Uzun süreli uygulandığında bu etkenler üzerinde de yeterli klinik cevabın alınabilmesi muhtemel.
Çörekotunun popülaritesi nedeniyle ezilmiş çörekotu tohumu (çörekotu kıyması) ya da çörekotu yağının açıkta satıldığını görüyoruz. Kullanıma hazır diye insanlar bu ürünlere talep gösteriyor. Ancak bitkilerin tohum kabukları içerisindeki besleyici öğeleri (protein, sabit yağ, karbonhidrat) korumak üzere sert bir dokuya sahiptir. Tohum zarfı kırıldığında bu besleyici öğeler havanın etkisi ile oksitlenerek şifa özelliklerini kaybederler. Bu bakımdan benim önerim çörekotu tohumunu kullanmadan önce toz ederek bu tip bozunmaların önlenmesi ya da güvenilir firmaların kapsül içerisinde sunulan soğuk sıkım çörekotu yağını kullanmaları.
Koshak A., et al., 2017. Nigella sativa suplementation improves asthma control and biomarkers: A randomized, double-blind, placebo controlled trial. PTR 31(3), 403-9.
