Genel anestezi sonrası ortaya çıkan bulantı ve kusma şikâyetleri ameliyat sonrasında sıvı kaybı, dikiş yerlerinde zorlanma, hatta açılma ve kanama gibi önemli sorunlara yol açabiliyor. Önlem olarak uygulanan bulantı/kusma önleyici ilaçlar ise sersemlik, kalpte ritim bozukluğu ve artan zatürree tehlikesi gibi riskleri de beraberinde getiriyor.
Tıbbi nane uçucu yağı (peppermint) benim her zaman yanımda taşıdığım; migren ataklarını önlemek için ya da yorgunluk hissettiğimde canlanmak için yararlandığım uygulaması kolay, zararsız bir mucize “deva”. Tıbbi nanenin bulantı ve kusmaya karşı etkileri de iyi biliniyor. Anestezi sonrası bulantı ve kusmalarda ne derecede etkili olabileceği, Amerika’da bir klinik çalışmanın konusu olarak araştırılmış.
Araştırma ameliyat sonrası Tıbbi nane yağı koklamayı kabul eden ortalama 66 yaşında 34 hasta üzerinde yürütülmüş. Her hastaya, içerisindeki pamuğa 3 damla uçucu yağ damlatılmış bir inhaler verilmiş ve kullanılmadığında inhalerin kapaklı bir kutuda tutulması istenmiş. Hastanın bulantı hissettiğinde inhaleri bir burun deliğine tutarak 3 saniye süreyle derin derin koklaması (diğer burun deliğini parmağı kapatarak) önerilmiş. Hastaların tıbbi nane yağı uygulamadan önce ve sonrasında bulantı-kusma hissinin önlenmesinde memnuniyetlerini 0 ile 5 arasında değerlendirmesi istenmiş. Uygulamadan sonra hastaların bulantı için tıbbi nane yağı ya da kusma önleyici ilacı mı tercih ettikleri sorgulanmış.
İnhalerin bir defa kullanılmasından sonra hastaların yüzde 56’sında bulantının tamamen geçtiği, yüzde 23,5 ise hafif bulanma hissi kaydedilmiş. Yüzde 15’inde ise etkinin yağın tekrar koklatılmasından sonra sağlanabildiği bildiriliyor. Hastaların yüzde 93’ünün tıbbi nane yağının etkisinden memnun kaldıkları ve tekrar denemek istedikleri ifade ediliyor. Sadece bir hasta uçucu yağın ikinci defa uygulanması ile de bulantı hissi geçmediğinden bulantı önleyici ilaç uygulanmış, ancak bu ilaç uygulaması da yararlı olamamış.
Araştırmada plasebo (boş ilaç) grubu bulunmaması ve uygulama yapılan hasta sayısının az olması nedeniyle psikolojik bir etkinin söz konusu olup olmadığı bilinemez. Ancak Amerika’daki hastanede artık ameliyat sonrasında tıbbi nane yağı uygulamalarının yaygınlaştığı bildiriliyor. Diğer taraftan, tıbbi nane yağının benim sorunlarıma yaptığı olumlu katkıyı göz önüne alırsak, etki ister farmakolojik, ister psikolojik olsun, ne demeli; şahane!
Briggs P, Hawrylack H, Mooney R. Inhaled peppermint oil for postoperative nausea in patients undergoing cardiac surgery. Nursing. 2016;46(7):61-67.
