Brokoli son yılların en popüler sebzelerinden biri. Yürütülen çok sayıda bilimsel çalışmanın sonuçları brokoliyi özellikle kanserlerin önlenmesi ve kalp-damar hastalıkları şikâyetlerinin giderilmesinde yararlanılabilecek bir sebze olarak ön plana çıkarıyor. Söz konusu etkilerinden sorumlu başlıca bileşeni sülforafan, dolayısıyla brokoli içerisindeki bu maddenin miktarı önemli. Daha önce de bahsettiğim üzere bu madde bitki içerisinde doğrudan bulunmuyor, ancak bir enzimatik dönüşüm neticesi glukorafaninden meydana geliyor. Diğer taraftan, her brokolinin glukorafanin miktarı da farklılık gösteriyor; bazı tiplerde çok az bazılarında ise 50 misli fazla bulunabiliyor. Ayrıca brokoliyi hazırlama ve pişirme şekli başlıca önemli kriterler. Sülforafan ve dönüştürücü enzim ısıya dayanıksız olduğundan pişirme sırasında bozunuyor. Bu nedenle yüksek oranda sülforafan içeren özütlerin kullanılması öneriliyor.
Bu yazımda brokolinin az bilinen bir etkisi üzerinde yürütülen ve yeni yayımlanan bazı klinik çalışmaların sonuçlarından bahsetmek istiyorum. Yetişkin diyabeti ya da tip 2 şeker hastalığı gelişiminde serbest radikallerin şeker ve yağ metabolizmasında yol açtığı bozukluklar önemli rol oynamaktadır. Standart miktarda sülforafan içeriğine sahip brokoli filiz özütü taşıyan kapsüller ile yapılan bilimsel kriterlere uygun bir klinik çalışmanın sonuçları brokolinin kan şekeri ve lipit seviyelerinin düzenlenmesinde de yararlı olabileceğini ortaya koyuyor.
En az bir yıl önce şeker hastalığı (tip-2) tanısı konmuş 81 gönüllü üç gruba ayrılarak; bir gruba günde 5 ve diğerine 10 gram brokoli filiz özütü ya da plasebo (etkisiz ilaç; renklendirilmiş mısır nişastası) verilmiş. Dört hafta uygulama süresi sonunda kan değerleri ve vücut ağırlığındaki değişimler değerlendirilmiş. Sonuçta brokoli filiz özütü verilen gruplarda kanın ve karaciğerin antioksidan kapasitesinin kuvvetli bir şekilde yükseldiği, oksitlenmiş kötü kolesterol (LDL-kolesterol) seviyesinin belirgin bir şekilde düştüğü gözlemlenmiş. Etkinin verilen miktara bağlı olarak kuvvetlendiği görülmüş. Kan şekeri seviyesinde 10 gram özüt verilen grupta ortalama yüzde 20; günde 5 gram özüt verilen grupta ise yüzde 12 azalma sağlanmış. Aynı çalışmanın sonuçları bir başka çalışmada yine şeker hastalığı gelişiminde rol oynayan bazı yangı belirteçleri bakımından değerlendirilmiş. Brokolinin bu belirteçlerden bazıları üzerinde (hs C-reaktif protein) dikkat çekici etki görülmüştür. Bu belirteç kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde de göz önüne alınan bir değer olması bakımından brokolinin kalp hastalığı gelişiminin engellemesi bakımından etkinliğini doğrulamaktadır.
Sonuç olarak brokolinin insan sağlığı bakımından bilinen önemli etkilerine ait bilgiler giderek daha geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Ancak bu etkilerin tam olarak sağlanabilmesi için brokolinin ne şekilde hazırlandığı ve nasıl kullanıldığına dikkat etmek gerekiyor.
