İki haftadır çörek otu tohumları ve tohumlarından elde edilen uçucu yağ (kolay uçanı) ve sabit yağın (ısıtıldığında uçmayan yağ) bilimsel olarak ortaya konulmuş bazı etkilerinden bahsediyoruz. Çörekotunun sağlık için yararları Hazreti Muhammed’in hadislerinde de yer almış, “Çörekotu, ölüm hariç tüm hastalıkların devasıdır” diye önemi vurgulanmış. Şimdiye kadar mikropları öldürürücü, kan şekerini düşürücü, kolesterol ve trigliseriti azaltıcı etkilerinden bahsettik. Bu hafta bilimsel olarak desteklenen diğer bazı etkilerinden bahsedeceğiz.

Çörek otu yağının içerisinde bir çok etkisinden sorumlu bileşeni olarak tohumlarında ve daha yoğun olarak da uçucu yağında bulunan “timokinon” dikkatleri çekiyor. Yapılan deneysel çalışmalarda tohumların ve daha kuvvetli olarak da timokinonun yüksek homosistein seviyesini (hiperhomosisteinemi) düşürücü etkisi tespit edilmiş. Homosistein vücutta metioninin (esansiyel amino asit) metabolizması esnasında oluşan bir amino asit türevi. Kandaki seviyesinin yükselmesi ile kan damarlarında pıhtılaşma riskini artırdığı ve dolayısıyla damar tıkanması riskini artırdığı, kalp krizi ve felç gibi son derece önemli durumlara neden olduğu yönünde bilimsel kanıtlar mevcut ve bu nedenle son yıllarda kan analizlerinde izlenmesi öneriliyor. Vücudumuzdaki homosistein seviyesi, besinler ile aldığımız folik asit, B₁₂ ve B₆ vitaminlerinin yanı sıra ailemizden gelen kalıtsal mirasa ve vücumuzdaki hormonların etkisine bağlı olarak düzenleniyor. Bahsettiğimiz bu vitaminlerin tümü veya herhangi birinin yetersiz olması durumunda, vücumuzdaki metioninin dönüşümü yeterince gerçekleşemeyecek ve sonuçta homosistein seviyesi yükselecektir. Bu nedenle, kalp krizi riskini önlemek için homosistein seviyesi yüksek kişilere, bilhassa folik asit veya B₆ ya da B₁₂ vitamini kullanması öneriliyor. Yapılan deneysel çalışmalarda çörekotu tohumları ve uçucu yağın homosistein üzerindeki etkisinin folik asitin etkisinden daha geniş kapsamlı ve etkili olduğu gözlenmiş. Çörekotu tohumu ve uçucu yağının bir başka avantajı da, vücutta normal seviyede bulunan homosisteini yok etmiyor, etkisini sadece homosisteinin yüksek olması durumunda gösteriyor.   

Romatizma ağrısının hafifletilmesinde çörek otunun etkisi olabilir mi?

Çörek otu tohumlarından elde edilen sabit yağın haricen uygulanması ile adale tutulması, siyatik ve romatizma ağrılarını hafiflettiği ileri sürülmektedir. Ancak  çörek otu yağının sık sık ayçiçek yağı gibi daha ucuz yağlar ile katıştırıldığı biliniyor. Bu bakımdan kalitesine dikkat edilmeli.

Çörek otu uçucu yağının etkili bileşeni timokinon yine burada da etkili bulunmuş, antioksidan ve iltihap giderici etkisine bağlı olarak deney hayvanlarında oluşturulan romatizma üzerinde etkili olabileceği gösterilmiş. İltihap giderici ilaçlar için en önemli risklerden biri olarak bilinen mide kanaması ve ülser riski, çörek otu için pek söz konusu değil, yapılan deneysel çalışmalarda gerek çörek otu tohumları ve gerekse timokinonun deney hayvanlarında ülser oluşumunu engellediği gözlenmiş.  

Kanser, bağışıklık sistemi ve çörek otu

Çörek otu tohumlarının ve uçucu yağının -yukarıda da bahsigeçen- etkili maddesi timokinonun çeşitli kanser tipleri üzerinde etkili olabileceğine yönelik gerek laboratuvar şartlarında ve gerekse deney hayvanları üzerinde yapılmış bazı deneysel çalışmalar mevcut. Bilhassa kolon, cilt, mide ve karaciğer kanseri deney modelleri üzerinde etkili görülmüş. Ayrıca tohum ve yağın bağışıklık sistemini desteklediği gösterilmiş. Şüphesiz bu deneysel bulguların sonuçlarının olumlu olmasına karşılık henüz çörek otu tohumları, uçucu yağı veya timokinonu kanser tedavisi için önermek doğru olmaz. İnsanlar üzerinde denemeler henüz yapılmamış. Ancak çörek otu tohumlarının günlük beslenmemizde daha çok yer alması kanserlerden koruyucu bir rol oynayabilir. Burada bir hususu hatırlatmak gerekir. Etkili bileşeni (timokinon) uçucu yağında olduğundan pişirilmesi ile önemli ölçüde kayba uğrayacaktır. Çiğ olarak tüketildiğinde ise dişler arasında ezilmesi sanırım daha etkili olabilir. Bir uyarı; üç haftadır bahsettiğim etkinliğine bakıp da sakın kaşık kaşık çörek otu yemeye kalkmayın!  Bence bir çay kaşığı yeterli. İsterseniz bal ile karıştırılarak da kullanılabilir.