Daha önce Japonya’da bilimsel araştırmalar yapmak amacıyla iki buçuk yıl yaşamıştım. O zamanlar Türkiye ile ilgili haberleri almak pek mümkün olmuyordu, şimdi ise tablet bilgisayarlar ile günlük gazeteleri bile okumak artık mümkün. Gazetelerde bir haber dikkatimi çekti “Japonlar en sağlıklısı”.
Önemli bir tıp dergisi olan Lancet’de yer alan bir araştırmada 188 ülke arasında Japonların en uzun ortalama yaşam süresine sahip olduğu, bu ülkeleri bir başka Doğu Asya ülkesi Singapur, Andorra, İzlanda ve Kıbrıs’ın takip ettiği bildiriliyordu. Ülkemiz ise 67. sırada. Dünya Sağlık Örgütünün ortalama yaşam süreleri verilerine göre de 87 yaş ile Japonya ilk sırada yer alıyor. Farklı olarak ortalama yaşam sürelerinde yine Japonya ile ilk sırayı paylaşan Norveç yukarıdaki haberde yer almıyordu.
Yazıda bu başarının Japonların bol miktarda sushi, deniz mahsülleri ve yeşil çay tüketimi ile ilişkili olduğu yorumuna yer veriliyordu. Bu yorum kanımca çok yüzeysel ve gerçek dışı, neden mi?
Batı dünyasındaki uzmanlar gibi bizim uzmanlarımız da “üç beyaz” olarak adlandırılan “Tuz, Un ve Şeker”’ kullanımının insan yaşamı için en önemli tehditler olduğunu kabul ediyor. Hatta işi farklı bir boyuta taşıyan bizim milli uzmanlarımız ekmeğin yasaklı besinler arasına dâhil edilmesini öneriyor. Bu uzmanların önerileri dikkate alındığında Japonların 50’li yaşları bile görebilmesi pek mümkün görünmüyor. Japonların beslenme şekilleri ile ilgili gözlemlerimi okuduğunuzda sizde bana hak vereceksiniz!
Japon mutfağının temel elemanı pirinç; en yüksek glisemik indekse sahip tahıl (87-90 civarı). Ekmek yerine tüketilen haşlanmış pirinç, ayrıca ünlü Japon yemeği “sushi”nin temel içeriği, “domburi” ise tavuk, sebze vd. ile çeşnilendirilmiş haşlanmış pirinç. Ayrıca diğer popüler yemekler olan Japon makarnası “udon”, “soba” ve “yakisoba” ise beyaz un ile hazırlanan hamurdan yapılıyor. Yine çeşnilendirilerek yeniliyor.
Japonların en sevdiği diğer ölümcül beyaz ise şeker. Bizim baklava gibi ağır tatlılar yok ama pirincin dövülerek hamur haline getirilmesi ile elde edilen pirinç hamuru içerisine şekerli azuki fasulyesi veya tatlı patates vd. dolgular konularak hazırlanan pirinç keki (mochi) var. Benim de çok sevdiğim bir lezzeti var. Ülkenin her tarafında mochi tipi veya benzeri çok sayıda tatlı ürünün satıldığı dükkânlar bulunuyor. Ayrıca Japonlar batı usulü Fransız kruvasan ürünlerine de çok düşkün. Her köşede bu tip pastane ürünleri satan yerler sürekli kalabalık.
Üç ölümcül beyazdan sonuncusu olan tuza gelince, tuz yerine soya sosunu kullanıyorlar ki oldukça tuzlu.
Ayrıca Japonların bir başka popüler yemeği olan “tempura” ise yağda kızartılan sebze, balık vb..
Görüldüğü gibi Japonların beslenme alışkanlıkları içerisinde “üç ölümcül beyaz” ve kızartmalar sıklıkla yer alıyor. Japonların bu başarısının deniz ürünleri ve yeşil çay tüketimi ile ilişkili olabileceği düşünülebilir. Ancak Japonların yeşil çayı da bildiğimiz yeşil çaydan farklı. Oolong çayı yarı fermente edilen çay yapraklarından hazırlanıyor. Gerek yeşil çay ve gerekse oolong çayı sıcak ve soğuk olarak su yerine sıklıkla tüketiliyor. Yeni bir araştırmaya göre ekmek içerisine yeşil çay özütü ilave edilmesi ile ekmeğin glisemik indeksinin yüzde 70 gibi çok yüksek bir oranda düşürülebildiği gözlemlenmiş.
Kanımca ortalama yaşam süresinin uzun olmasındaki olası etkenleri yorumlarken beslenme şeklinin yanı sıra stres faktörünü de göz önüne almak gerekiyor. Araştırmada ilk sıraları paylaşan 5 ülkeden üçü ada ülkesi (Japonya, İzlanda, Kıbrıs), Andorra ise İspanya-Fransa sınırında yüksek dağlarda yer alan refahı yüksek ufak bir ülke. Daha önce de bahsettiğim “Mavi bölgeler” araştırmasında da dünyada en uzun ömürlü kişilerin adalarda yaşadığı gözlemlenmişti. Büyük şehirlerin gürültü ve karmaşasından uzak sakin bir yaşam! Ancak Japonya ve Singapur için aynı şeyleri söyleyebilmek zor.
Sonuç olarak, uzun ve sağlıklı bir yaşamın sırlarını sadece beslenme, ya da yaşam şekli, stres vb. kriterlere bakarak değerlendirmeye çalışmak pek gerçekçi görünmüyor.
"Günlük sağlık haberleri ve benzer konularla ilgilenenler için www.saglikiletisimplatformu.com'u ziyaret etmekte fayda var. Bu platform, çeşitli sağlık konularıyla ilgili makaleler, uzman görüşleri ve güncel bilgilere erişim sağlıyor. Ayrıca, 'En sağlıklı toplum Japonlar!' gibi özel sağlık sorularınızı da burada bulabilirsiniz. Ancak, daha detaylı bir inceleme ve kişisel sağlık durumunuzla ilgili öneriler almak isterseniz, online danışmanlık hizmetleri sunan www.onlinemuayenehane.com'u da ziyaret etmenizi tavsiye ederim."
