Vatanı Uzak-doğu olan Limon meyvesi tüm Akdeniz ülkelerinde olduğu bizim için de sofralarımızın vazgeçilmez besinlerinden biri şüphesiz. Bir besin olmasının yanı sıra eski çağlardan kalan kayıtlarda bitkinin çeşitli kısımlarının çeşitli hastalıkların tedavisinde yararlı olabileceği bilgisi yer alıyor.

• Limon meyvesinin sarı kabuklarının (perikarpı) kalp, mide, karaciğer, beyin gibi organlar üzerinde tonik etkisi yaptığı;
• Limon kabuklarından sıkılarak elde edilen uçucu yağın haricen kireçlenme ve siyatik ağrılarında yararlı olduğu;
• Meyvesinin çekirdeklerinin diş etini kuvvetlendirdiği;
• Ağacın yapraklarının ise sindirim sisteminde tonik etkisi ve gazı giderdiği şeklinde kayıtlar yer alıyor.

Eski İran halk tıbbı kayıtlarında [Qarabadin-e-kabir; 1773 yılı] limon şerbetinin “Sharbat-e-Balang”  özellikle mide-bağırsak sistemi sorunlarından kaynaklanan baş ağrısının giderilmesinde etkili olduğu bildiriliyor. Deney hayvanları üzerinde yürütülen bir araştırmada (2010) Hintli araştırıcılar limon meyvesini suda kaynatıp yoğunlaştırarak hazırladıkları özütün deneysel ağrı modelleri üzerinde ağrı kesici ilaç kadar (diklofenak) etkili olduğunu ortaya koymuş. Dikkatimi çeken çok yeni bir çalışmada İranlı araştırıcılar hazırlanan limon şerbetinin migren ağrıları üzerindeki etkisini klinik olarak araştırmış.

Meyveler sıkılarak elde edilen limon suyu süzülerek pulpa ve çekirdekleri uzaklaştırıldıktan sonra eşit miktar şeker ilave edilmiş. Bu karışım ateş üzerinde kaynatılarak hacmının yüzde 60 ‘ına kadar uçurulmuş. Elde edilen yoğun kıvamlı, esmer renkli şurup seçilen gönüllülere verilmiş. Diğer taraftan boş ilaç (plasebo) olarak benzer lezzet vermek için sitrik asit (yüzde 1) ilave edilmiş bir yoğun sıvı hazırlanmış. Limon şerbetinin etkisi migren tedavisinde kullanılan bir ilaç olan propranolol tabletin etkisi ile karşılaştırılmış.

Araştırma ayda 4 ve daha fazla kriz geçiren, başka ilaç tedavisi uygulanmayan 123 migren hastası (aurasız) üzerinde yürütülmüş. Çalışma bilimsel kriterlere uygun formatta; randomize, körlü yani sonuçları değerlendiren kişiler kime ne ilaç verildiğini bilmiyor. Dört hafta boyunca gönüllülere yemeklerden sonra günde 3 defa 15 ml Limon şerbeti (bir çorba kaşığı) veya plasebo şurup ya da propranolol (20 miligram) tablet verilmiş.

Sonuçların ilk gün ve 4 haftalık uygulama süresinin sonunda yapılan sorgulama ile migren krizlerinin sıklığı ve krizin süresindeki değişim kaydedilerek değerlendirilmiş. Sonuç olarak limon şerbetinin migren krizlerinin şiddetini ve süresini kullanılan ilaç olan propranolole yakın bir derecede azalttığı, migren krizi sıklığının azaltılmasında ise propranololün biraz daha etkili olduğu görülmüş.

Araştırıcılar limon suyu içerisindeki bileşenlerden bir flavonoit olan hesperidin’in migren krizlerinde rol oynayan nitrik oksit ve iltihap üzerinde baskılayıcı etkisi bulunduğu ve muhtemel etkili bileşen olabileceğini düşünüyor.

Negi, S. Archana; Juyal, Vijay; Melkani, Anand B.: Analgesic activity of fruit decoction of Citrus medica Linn. Journal of Pharmacy Research 3, 2119, 2010.

Jafarpou M., et al., 2016: Effectiveness of Citrus medica L. Juice syrup in migraine headache: SA randomized double-blind placebo controlled clinical trial. JEP (in press).