İyi huylu prostat hiperplazisi (BPH), prostat bezinin kanserojen olmayan büyümesine bağlı olarak erkeklerde ileri yaşlarda ortaya çıkabilen bir üriner sistem hastalığı. Sık idrara çıkma, geceleri sık sık idrara kalkma, idrar zoru, kesik kesik idrar, idrar kesesinin tam boşalmadığı hissi gibi belirtiler başlıcaları. Bu şikayetleri hafifletmek için kullanılan ilaçların sürekli ya da uzun süreli olarak kullanılması gerektiğinden yol açtığı yan etkiler doğal ilaç seçeneklerine olan ilgiyi de artırıyor. Bu amaçla tercih edilen bitkilerin başında ise saw palmetto (cüce palmiye) meyvesi ve ısırgan kökü ekstreleri geliyor.
Bu iki bitkiyi birlikte taşıyan bir formülasyonun uzun süreli olarak hastalara uygulandığında etkinliğini ortaya koyan bilimsel nitelikte (çok merkezli, çift körlü, plasebo kontrollü) bir çalışmanın sonuçları 2007 yılında önemli bir dergide yayınlandı. Prostat büyümesi teşhisi konmuş 257 erkek (BPH) hasta iki gruba ayrılarak, bir gruba 24 hafta süre ile günde iki defa standart bir formülasyon (160 mg Saw palmetto ve 120 mg ısırgan kökü alkol ekstreleri), diğer gruba da aynı süre içerisinde boş ilaç (plasebo) verilmiş. Bu ilk deney sürecinin tamamlanmasından sonra, 219 hastaya 48 hafta süre ile standart ilacın verilmesine devam edilmiş. Hastalar bu uygulamalar sırasında 12 haftalık aralarla elektronik idrar akışı testleri ve ultrasonik incelemeye tabi tutulmuş. İlk 24 haftalık deney süreci sonunda standart formülasyon verilen hastalarda BPH şikayetlerinin boş ilaç verilen gruba göre belirgin bir şekilde azaltılabildiği, yan etki şikayetlerinin ise boş ilaç verilen grupla aynı olduğu (yani hemen hemen hiç bir yan etkisi bulunmadığı) tespit edilmiş. Araştırmanın ikinci kısmında ise, 48 hafta sonunda standart formülasyonun verildiği tüm hastaların şikayetlerinde belirgin bir düzelme gözlenmiştir. Araştırma 219 hastada 96 haftaya uzatıldığında şikayetlerde %40-53 azalma sağlandığı, bu süre içerisinde belirlenen altmışbir hafif yan etkiden sadece birinin formülasyon ile ilgili olduğu bildirilmektedir. Araştırıcılar 24 hafta sonunda plasebo (boş ilaç) grubu uygulamasını durdurmalarının gerekçesi olarak, yerel etik kurulun daha uzun süre boş ilaç uygulanmasına onay vermemesini gösteriyor.
Sonuç olarak, saw palmetto meyvesi ve ısırgan kökü ekstresi taşıyan standart formülün prostat büyümesi şikayeti olan hastalarda 96 hafta süre ile kullanılması ile hastalığın ilerlemesinin önemli ölçüde engellenebildiği ve şikayetlerde dikkati çeken bir azalma sağlanabildiği, buna karşılık beklenmeyen bir etkiye yol açmadığı bildirilmektedir.
