Prostat kanser tüm dünyada erkeklerin korkulu rüyası. Yeni yayımlanan bir çalışmada bu konuda kranberi meyvesinin etkinliği ortaya konuluyor. Kranberi, ülkemizde yetişmediği halde popüler bir meyve. Latince bilimsel adı Vaccinium macrocarpon. Tarım Bakanlığı dökümanlarında Latince bilimsel adına ithafen “Büyük meyveli vaksinyum” ya da İngilizce adı olan “cranberry” ‘nin Türkçe anlamı olan “Turna yemişi” şeklinde yer alıyor. Ancak ben Türkçe yazılışı olan “kranberi” adını tercih ediyorum. Diğer taraftan basında bazı yazılarda bizim “kızılcık” meyvesi ile aynı bitki olduğu şeklindeki bilgiler çok yanlış. Hiçbir ilgisi yok; ne botanik, ne kimyasal içerik, ne de tıbbi etkileri benzemiyor. Bu bakımdan idrar yolu ve benzeri enfeksiyonlarda bizim “kızılcık”tan yarar ummak tehlikeli olacaktır.
Meyve suyu ithal edilerek büyük marketlerde ve kurutulmuş meyveler ise kuruyemiş olarak baharatçılarda “Amerikan üzümü” gibi isimler ile satılıyor. Meyvelerden hazırlanan meyve özütü ise kapsül halinde eczanelerde bulunuyor. Bayanlarda idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesi ve tedavisinde etkinliği bilimsel araştırmalar ile ortaya konulduğu için meyve ürünleri (meyve suyu, özütü) en çok bu amaçla kullanılıyor. Mikropların (koli vd.) idrar yolları ve idrar kesesi duvarına tutulmasını engelleyerek orada çoğalmasını önleyerek etkisi gösteriyor.
Deneysel araştırmalar ile meyvelerin zengin fenolik (proantosiyanidin, flavonoit) içeriğine bağlı olarak kanserler üzerinde etkili olabileceği ileri sürülüyor. Çek Cumhuriyeti’nde iki farklı tarihte yapılan klinik çalışmaların sonuçları kranberi özütünün prostat kanseri gelişiminin önlenmesinde etkili olabileceğini gösteriyor. Yapılan ilk çalışmada, iyi huylu prostat hiperplazisi (prostat büyümesi) veya mikrobik olmayan kronik prostat iltihabı teşhisi konulan gönüllülere altı ay süresince günde 1500 miligram (bir buçuk gram) kranberi özütü verilerek prostat kanseri riskinin belirlenmesinde yararlanılan prostat-spesifik antijen (PSA) seviyesindeki değişimi değerlendirilmiş. Bu çalışmanın sonuçları dikkate alınarak daha sonra yürütülen klinik araştırmanın sonuçları yeni yayımlandı.
Bu yeni çalışma, bu defa Prostat kanseri teşhisi konulan ve ameliyat ile prostatları alınması programlanan altmış dört gönüllü üzerinde yürütülmüş. Gelişigüzel şekilde gruplandırılarak bir gruba plasebo etkisiz kapsül; diğer gruba ise yine günde 1500 miligram kranberi özütü içeren kapsül verilmiş. Uygulama üç hafta sürdürülmüş. Başlangıç ve uygulama sonunda kan ve idrar örneklerinde kapsamlı biyokimyasal ve hematolojik analizler yapılmış.
Kranberi kapsül verilen gönüllülerde üç hafta uygulama sonunda PSA seviyesinde belirgin azalma sağlandığı, aynı süreçte plasebo grubunda artış gösterdiği gözlemlenmiş. Diğer analiz sonuçları birlikte değerlendirildiğinde kranberi özütünün uygulanması ile prostat büyümesinin önlenmesi ve tedavisinde yararlı olabileceği anlaşılıyor. Şüphesiz, daha net bir karar verebilmek için ayrıntılı ve kapsamlı araştırmalar yapılması gerekir. Ancak kranberinin sağlıklı bir besin olarak özellikle Amerika’da sık kullanılan bir meyve olduğunu göz önüne alırsak prostat sorununun önlenmesinde bir seçenek olarak arada sırada değerlendirilmesi düşünülebilir.
Student V, Vidlar A, Bouchal J, et al. Cranberry intervention in patients with prostate cancer prior to radical prostatectomy. Clinical, pathological and laboratory findings. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. 2016;160(4):559-565.
