Bahar geç de olsa geldi. Nisan ayı Japonya’da baharın müjdecisi olan kiraz ağaçlarının o görsel şöleni ile kutlanır. İnsanlar o güzellikleri seyretmek için, her yıl bıkmadan usanmadan en güzel şekilde izlenebilecek yerlere giderler, büyük keyifle tekrar tekrar fotoğraflarını çekerler. İşin ilginç yanı her taraf kiraz ağacı ama, Japonya’da pek kiraz yetişmiyor, Kaliforniya’dan gelen kiraz ise neredeyse tane ile satılacak kadar pahalı. Ülkemiz ise bu bakımdan şanslı; kiraz ve vişne ağaçlarının şimdilerde açan çiçekleri yakında o lezzetli meyvelere dönüşecekler. Benim tercihim hep vişneden yana olmuştur.
Amerika’da yeni yayımlanan bir raporu okuduğumda büyük keyif aldım. Türkiye dünyanın en büyük kiraz/vişne ihracatcısı ünvanını Amerika’nın elinden almış. Peki, kiraz ve vişneyi o güzel lezzetleri için yerken sağlığımız için ne derecede yararlı olduğunu biliyor musunuz?
Vişne ve kirazın içindeki yararlı bileşenler neler?
Kiraz ve vişnenin içerisinde sağlığımız için yararlı olduğunu bildiğimiz pek çok bileşen yer alıyor; antioksidan ve yangı giderici özellikte bileşenler olan antosiyaninler, kersetin, hidroksisinnamatların yanı sıra, kalp sağlığı için önemli olan potasyum kaynağı (15 kirazda 220 miligram potasyum var), bağırsak sağlığı için lif, C vitamini, karotenoitler ve melatonin hormonu taşıyor. Bu bileşenlerin güneşin en bol olduğu sıcak bölgelerde en yüksek seviyelerde bulunduğu tespit edilmiş. Yani, Akdeniz bölgesinde yetişenler en etkilisi sanırım. Melatonin insan vücudunda gece karanlıkta salgılanan, uykuyu düzenleyen ve zindelik sağlayan hormon, ancak miktarı çok düşük. Vişnede daha fazla;15 vişnede 1,5 mikrogram kadar; yani önerilen melatonin miktarı için günde 20-30 kilo kadar vişne yemek gerekiyor!
Yangı giderici etkisi sporcu ve egzersiz ağrılarını hafifletiyor
Deneysel ve deney hayvanları üzerinde yürütülen çalışmalar, her kırmızı renkli meyvede olduğu gibi, antioksidan ve orta derecede yangı giderici etkileri bulunduğunu ortaya koyuyor. Dolayısıyla kalp ve damar sağlığının korunması, kanser veya artrit gibi yangılı hastalıklardan korunmak veya şikayetlerin hafifletilmesinde yararlı olabileceği ileri sürülüyor. Bu öngörülerin insanlar üzerinde ne derecede geçerli olduğunu gözleyebilmek için insanlar üzerinde çalışmalar da yürütülmüş. Bu çalışmalarda özellikle sporcularda ya da sağlıklı yaşam egzersizleri sonrasında insanların eklemlerinde meydana gelen yangı cevabının azaltılmasında yararlı olabileceği gösterilmiş. Özellikle vişne bu bakımdan daha etkili, ama kirazın da etkili olduğu bildiriliyor. 28 gün boyunca günde 280 gram kiraz yiyen kadın ve erkek gönüllülerde kandaki yangı belirteçlerininin önemli ölçüde azaltılabildiği görülmüş. Daha yeni bir haşka çalışmada ise maraton koşucularının yarıştan bir kaç gün önce başlayarak günde 480 mililitre vişne suyu içmesi ile koşmaya bağlı zorlama neticesi vücutta meydana gelen yangı ve oksidatif stres cevabının belirgin derecede düşürülebildiği bildiriliyor. Yine bir başka çalışmada vişne suyunun sporcularda ve egzersiz yapanlarda zorlama hareketlerine bağlı olarak kaslarda ve eklemlerdeki yangınınyol açtığı ağrının azaltılmasını sağladığı ve kişilerin hızla tekrar güçlerine kavuştuğu tespit edilmiş.
Piyasada yalan yanlış bilgiler veren bir çok bitkisel ilaç kitabı bulunuyor. Bu kitaplardan birinde “kiraz gut hastaları için aspirinden bin defa daha etkilidir” şeklinde bir saçma ifade vardı. Bu iddianın hiç bir bilimsel dayanağı bulunmamaktadır. Nitekim 10 sağlıklı kadında yürütülen bir pilot çalışmada 280 gram kiraz verildikten 5 saat sonra kanlarında yapılan ölçümde ürat miktarında bir miktar düşme sağladığı tespit edilmiş. Bildiğiniz gibi ürat kristalleri eklemlerde gut hastalığına yol açmaktadır. Ancak deney sonucu yukarıda bahsettiğim kitapta geçen iddia ile uyuşmuyor. Yani gut hastalarında kiraz yararlı bir meyve, ama o kadar!
Kiraz/vişnenin glisemi indeksi de çok düşük (22 civarında). Şeker hastaları için ya da diyet yapanlar için ideal bir meyve grubu. Deneysel çalışmalarda insülin seviyesini artırarak kan şekerini düşürdüğü gözlenmiş.
