Geçen hafta DHA’nın beyin gelişiminde, öğrenme ve algılamanın geliştirilmesinde oynadığı rolden bahsetmiştim. Aslında doğada beyin işlevlerini destekleyen çok sayıda bitkisel ya da diğer doğal ürünler mevcut ve biz günlük hayatımızda çoğunlukla bu şekilde bir yararı olabileceğinden habersiz olarak kullanıyoruz. Özellikle son yıllarda yürütülen bilimsel araştırmalar bu konuda bize bazı ipuçları veriyor.
Sağlığımıza yararlı baharatlar arasında yer alan zencefil, ilk olarak yüzlerce yıl önce “İpek Yolu” ile doğudan getirilen baharatlar arasında batılılar tarafından tanındı. Yeni bilimsel araştırma bulguları yayımlandıkça, bir tropik bitki olmasına, ülkemiz bitkisi olmasına rağmen, biz Zencefil rizomuna (Zingiber officinale) sofralarımızda, günlük hayatımızda giderek daha çok yer vermeye başladık.
Daha önce de yazılarımda zencefilin bazı etkileri ile ilgili bilimsel çalışmalardan bahsetmiştim. Zencefilin bilinen etkinlikleri arasında mide bulantısı ve kusmaya karşı etkisi ön plana çıkıyor; vasıta tutması, hamilelik bulantıları ve kanser kemoterapisinde ilaca bağlı ortaya çıkan bulantıların önlenmesinde yaygın bir şekilde kullanılıyor. Hatta Amerika ve Japonya’da kanser hastalarındaki bu kullanılışı resmi ilaç kurumları tarafından da onaylanıyor. Bir diğer önemli etkisi ise, romatizma ve kemik erimesi gibi artrit sorunlarında şikâyetleri azaltmaya etkinliği. Tabi soğuk algınlığı, gribin önlenmesinde, öksürük tedavisinde zencefil ile balı karıştırarak hazırlanan karışımın etkisini hepimiz biliyoruz.
İslam tababetinde zencefilin hafızayı güçlendirdiği, algılamayı artırdığı bilgileri yer almaktadır. Deney hayvanları üzerinde yürütülen ön çalışmaların da bu öneriyi desteklemesi üzerine insanlar üzerinde yürütülen bir çalışmadan bahsetmek istiyorum. Orta yaşlarda (54 yaş civarı) 60 sağlıklı “âdetten kesilmiş” bayan gönüllü üzerinde Tayland’ta gerçekleştirilen bir çalışma. Gönüllülere iki ay süresince her gün 400 ve 800 miligram zencefil özütü taşıyan kapsül ya da etkisiz (plasebo) kapsül verilmiş. Hafıza ve algılamada değişim standart bilgisayar ölçüm programları vasıtasıyla başlangıçta, bir ay ve iki ay sonra ölçülmüş. Bu tip testlerde ölçüm için çeşitli görsel ve sözel araçlar kullanılıyor. Mesela bilgisayar ekranında 3 saniye gibi kısa sürelerle gösterilen 20 resmi hatırlayıp hatırlamadığı, ya da sorulan bazı sorulara cevap verme süresindeki değişim, ya da bir sayı dizinini akılda tutma becerisi gibi bir seri test uygulanıyor.
Sonuç değerlendirmesinde zencefil özütünün hem dikkati artırdığı, hem de algılamayı geliştirdiği, herhangi bir yan etkiye yol açmadığı bildiriliyor. Tabi hemen aklınıza, “ben zencefil özütü taşıyan kapsülü nereden bulurum” sorusu geliyordur. Günde 1-2 gram kadar zencefil tozu yeterli olabilir, tahminimce. Ama sakın hamilelerde kullanmayın. Rahim hareketlerini artırarak düşük riski söz konusu olabilir.
Saenghong N., et al., 2012: Zingiber officinale improves cognitive function of the middle-aged healthy women. eCAM ID 383062.
