Zerdeçal ya da bilimsel adı ile “Curcuma longa” son yıllarda en çok dikkati çeken ve baharat olarak yararlandığımız bitkilerinden biri. Yapılan deneysel çalışmalarda içerisinde bulunan bileşenlerden “kurkuminoitler”in etkileri üzerinde duruluyor. Özellikle bu bileşikler arasında iki tanesinin (desmetoksi kurkumin ve bisdezmetoksikurkumin) başlı başına birer sağlık savaşcısı olduğu bildiriliyor. Bu bilimsel bulguları değerlendiren bazı yorumlarda ise zerdeçalın kanserden korunma ve tedavisinde yararlı olacağı ileri sürülüyor.

Pankreas kanseri en ölümcül kanserlerin başında geliyor. Teşhis konan hastaların büyük çoğunluğunda ilaç tedavisinin sınırlı bir yararı olabiliyor. Bu nedenle, tedavide daha fazla etkili olabilecek ilaçların keşfedilebilmesi için araştırmalar hızla sürdürülüyor. Yapılan çalışmalarda, pankreas kanseri hastalarının vücudunda nükleer faktör-kappa B adı verilen bir  mediyatörün etkinleştiği dikkati çekiyor. Bu bakımdan bu madde üzerinde baskılayıcı etkisi olabilecek ilaçların hastalık tedavisinde yararlı olabileceği düşünülüyor. Deney hayvanları üzerinde yürütülen ön çalışmalarda kurkumin türevlerinin kanserli kısmın ilerlemesini engellediği ve nükleer faktör-kappa B’nin etkili hale gelmesini baskıladığı tespit edilmiş. Peki insanlarda ne derecede etkili olabilir?

İnsanlarda yürütülen ön klinik denemelerde, kurkuminoitlerin günlük 8 grama kadar miktarlarda uygulandığında herhangi bir beklenmeyen etkiye yol açmadığı, ancak ağız yoluyla uygulandığında vücutta emiliminin düşük olduğu tespit edilmiş. Ağız yoluyla uygulandığında ne derecede etkili olabileceğini belirlemek amacıyla, ilerlemiş pankreas kanseri hastaları üzerinde insan klinik denemeleri yürütülmüş.

Amerika Birleşik Devletleri, Teksas Üniversitesi, M.D. Anderson Cancer Center‘da gerçekleştirilen açık etiketli bir klinik çalışmada, yaşları 43 ile 77 arasında pankreas kanseri teşhisi konmuş yirmi beş (13 erkek ve 12 kadın) denek kullanılmış. Uygulamada sonuçları değerlendirmek amacıyla gönüllülerin kurkuminoit ilacı uygulanmadan önceki başlangıç sitokin seviyeleri ölçülmüş. Her hastaya günde toplam 8 gram kurkuminoit karışımı içeren kapsül verilmiş; her kapsül içeriği 1 gram kurkuminoit karışımı (900 mg kurkumin, 80 mg dezmetilkurkumin ve 20 mg bizdezmetoksikurkumin) bulunacak şekilde ayarlanmış. Uygulama süresince kemoterapi veya radyoterapi uygulanmasına izin verilmemiş, ancak destekleyici bakım yapılması serbest bırakılmış. Uygulamanın sonuçlarını takip etmek amacıyla, hastalarda fiziksel muayenenin yanı sıra, 4 ve 8.nci haftalarda alınan kan örneklerinde bazı maddelerin kandaki derişimlerindeki değişmeler incelenmiş. İlgilenenler için incelenen değerler: sitokin derişimleri (interlökin -4, -6, -10 ve interlökin-1 reseptör antagonisti), karsinoembriyojenik antijen derişimi ve periferal kan mononükleer hücre ekspresyonu (nükleer faktör-kappa B ve COX-2).

Yapılan ölçümlerde kurkuminin kan seviyelerinin düşük olduğu, dolayısıyla kurkuminin vücuda yeterince emilemediği gözlemiş. Ancak 2 hastanın kurkumin tedavisine olumlu cevap verdiği, birinin pankreas kanserinin 18 ay ilerlemeden kaldığı, diğerinde ise tümörün ilerlemesinde yüzde 73 gerilemenin yanı sıra kan serumunda sitokin seviyelerinde belirgin artış gözlenmiş.

Sonuç olarak, zerdeçalın etkili bileşenleri olan kurkuminoitlerin insanlarda 18 ay süre ile günlük 8 grama kadar dozlarda uygulandığında herhangi bir tahammülsüzlük sorunu ile karşılaşılmadığı ve bazı pankreas kanseri hastalarında olumlu sonuçlar alınabildiği görülmektedir. Ancak kurkuminoitlerin ağız yoluyla kullanıldığında karşılaşılan emilim sorunu, ilacın muhtemelen tam olarak etkinliğini ortaya koymasını engellemektedir. Bu bakımdan damara doğrudan verilerek daha yüksek kan konsantrasyonu sağlanabilmesi durumunda pankreas kanseri üzerinde daha etkili olabileceği düşünülmektedir.